Yeni Medya Bilişim ve İnternet Teknolojileri

Yeni Medya Bilişim ve İnternet Teknolojileri

Sanayi ve endüstri alanında yaşanan bilimsel ve teknolojik gelişmeler 20. yüzyılın son çeyreğinde devrim niteliğinde yeniklikleri getirmiştir. Bu yenilikler arasında gelişen ve yeni ortaya çıkan teknolojik ürünler tüm alanlarda değişimler yaratmıştır. Bilişim teknolojileri (BT), internet teknolojileri, iletişim teknolojileri bunlardan birkaçıdır (Bilişim teknolojileri, sayısal verilerin toplanmasını, depolanmasını ve bunlardan enformasyon üretilip işlenmesini, transfer edilmesini, dağıtılmasını ve gösterilmesini sağlayan teknolojilerdir. Bulut bilişim (Cloud Computing) teknolojisi ise, web servisleri aracılığıyla internet üzerinde çevrimiçi veri depolayabilen ve aynı zamanda ortak bilgi paylaşımına izin veren bir hizmet teknolojisidir). Özellikle internet ve iletişim teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler eski medyayı dönüştürerek; yeni medya, internet medyası, dijital yayıncılık, sosyal medya, sosyal ağlar gibi pek çok yeni kavramı medya alanına katmıştır. Bunu sağlayan en önemli teknolojilerin başında internet gelmektedir.

İnternetin ortaya çıkması 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra çeşitli özel ve kamu kuruluşlarının bilgisayarları birbirleriyle iletişim kurmaları için çözümler aradığı zamana denk gelmektedir. II. Dünya Savaşı döneminde kurulan düşünce kuruluşunda (RAND) görev yapan Paun Baran’ın çalışmasını, Amerikan İleri Araştırma Projeleri Birimi (ARPA) hayata geçirerek bilgisayarların birbiri ile iletişim kurmalarını sağlayan ARPANET’i geliştirmiştir. 1969 yılında ilk bağlantı yapıldı ve bilgisayarlar arası bağlantılar ile internetin ilk şekli ortaya çıktı. ARPANET başarılı bir şekilde gelişmesini sürdürdü ve 1970’li yıllardan sonra sivilleşmesi ile üniversiteler başta olmak üzere birçok alanda kullanılmaya başlandı. 1980’li yıllarda bilgisayarların farklı işletim sistemlerinde ortak kullanılacak olan (TCP/IP) İletim Kontrol Protokolü (TCP- Transmision Control Protocol) ve İnternet Protokolü (IP- Internet Protocol) geliştirildi. 1990’lardan itibaren World Wide Web (www) ile birlikte internet halka açılarak kamu malı haline geldi. Bugün ise internet, dünyanın her yerinden insanların kolay bağlandığı, bilgi alışverişi yaptığı, iletişim kurduğu ve alışveriş yaptığı bir ortam olarak yer tutmaktadır. İnternet, Dünya’da 1995’ten ve Türkiye’de ise 2000 yılından beri insan hayatını her yönde (evde, okulda, iş yerinde vb.) değiştirmiştir. Türkiye’de ilk internet bağlantısı 1993 yılında ODTÜ’de yapılmıştır.

İnternetin hayatımıza girmesiyle medya da kendisine yeni bir mecra buldu. Geleneksel medya araçlarının internet ile etkileşimi yeni bir süreci başlatmış ve medya yakınsamasını getirmiştir. Bu anlamda medya teknolojileri de teknolojik determinizm tuzağına düşmeden kültürel bağlamda eski medyaları yeniden şekillendirmiştir. İnternet, eski medyanın tüm imkânlarını kapsamakla birlikte (metin, görüntü, grafikler, animasyon, ses, video, gerçek zamanlı yayın) interaktiflik, isteğe bağlı erişim, kullanıcı kontrolü ve uyarlama dâhil geniş yelpazede yeni imkânlar sunmaktadır. İnternet, insanların her geçen gün artan istekleri (bilgiye kolayca ulaşma, paylaşma, saklama) sonucunda ortaya çıkmış bir teknoloji ve iletişim dünyasında büyük değişimlere yol açmış en önemli dijital ortamdır. Küresel çapta halka açık bir ağ olarak tanımlanmıştır.

Dünya çapında bilgisayar ağlarını birbirine bağlayan elektronik iletişim ağı olan internet, “inter” (arasında) ve “net” (ağ) sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş sanal bir dünyaya verilen kısa bir addır.  Bilgisayarlar, bu ağ üzerinden bilgi ileterek birbirleriyle iletişim kurabilmektedir. Bu iletişimi sağlayan 1990 yılından beri dünya çapında ağ üzerinde kurulan bir iletişim protokolüdür (HTTP). Hiper Metin Aktarım Protokolü “HTTP” (Hyper Text Transfer Protocol) ağ üzerinden web sayfalarının görüntülenmesini sağlamaktadır. HTTP protokolü temel alınarak, bilgilerin web tarayıcılarına dâhil edilen bilgisayarlar arasında nasıl paylaşılacağına dayalı olarak internet üzerinden bilgi paylaşmanın özel bir yoludur. HTTP, internetteki diğer bilgisayarlara bağlanma, üzerlerinde depolanan bilgilere erişme ve onlara bilgi gönderme gibi görsel olarak çekici, kullanımı kolay bir deneyim oluşturmak için köprü metni biçimlendirme dili (HTML) gibi web programlama dilleriyle birleşir. Hiper Metin İşaretleme Dili-HTML (Hyper Text Markup Language) web sayfalarının hazırlanmasında kullanılan bir sistemdir. Bu nedenle, “web’de gezinme” insanların interneti kullanmasının sadece bir yoludur. Web, HTTP aracılığıyla internet üzerinden bilgi alışverişini sağlayan bir iletişim modelidir. Kısaca internet, birbirine bağlı büyük bir bilgisayar ağı; web (www), bu bilgisayar ağında bulunan bir web sayfaları topluluğudur diyebiliriz.

Web; dünya üzerinde tüm bilgi işlem merkezini ve milyarları bulan insan topluluğunu kapsayan, devamlı gelişmekte olup multi-medyayı destekleyen çok güçlü bir medyadır. Bir diğer deyişle; yazı, resim, film ve animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir “çoklu hiper ortam” sistemidir. Web’in kısa gelişim süreci aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Dijital evrim oldukça hızlanmakta ve değişiklikler her kullanıcıyı ayrı ayrı değil tüm toplumu etkilemektedir. Ayrıca çok yakın bir tarihte Web 6.0, Web 7.0, Web 8.0, Web 9.0 ve Web 10 ile tanışmış olacağız.

Kaynak:

Ekinci, Y. (2020). Yeni medya çağında kuşakların siberkondri düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.

Tablo 1. Web’in tarihsel gelişim süreci

Yücel EKİNCİ
Sağlık Çalışanı / Yeni Medya Uzmanı